โครงการวิจัย

ความหลากหลายของเชื้อราในนาข้าวและการคัดเลือกเชื้อ แบคทีเรียปฏิปักษ์เพื่อควบคุมโรคข้าวโดยชีววิธี

Fungal Diversity in Rice Field and Selective Antagonistic Bacteria for Control Rice Disease

รายละเอียดโครงการ

ปีงบประมาณ 2561
หน่วยงานเจ้าของโครงการ
ลักษณะโครงการ โครงการใหม่
ประเภทโครงการ โครงการเดี่ยว
ประเภทงานวิจัย
วันที่เริ่มโครงการวิจัย (พ.ศ.) 1 มกราคม 2559
วันที่สิ้นสุดโครงการวิจัย (พ.ศ.) 1 มกราคม 2561
วันที่ได้รับทุนวิจัย (พ.ศ.) 1 มกราคม 2559
ประเภททุนวิจัย งบประมาณแผ่นดิน
สถานะโครงการ สิ้นสุดโครงการ(ส่งผลผลิตเรียบร้อยแล้ว)
เลขที่สัญญา
เป็นโครงการวิจัยที่ใช้ในการจบการศึกษา ไม่ใช่
เป็นโครงการวิจัยรับใช้สังคม ไม่ใช่
บทคัดย่อโครงการ วัตถุประสงค์ของการวิจัยเพื่อศึกษาความหลากหลายของเชื้อราในนาข้าว และคัดเลือกเชื้อแบคทีเรียปฏิปักษ์เพื่อควบคุมโรคข้าวโดยชีววิธี ดำเนินการทดลองในแปลงนาข้าวสายพันธุ์ กข 41 ตำบลชะเมา อำเภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช สำรวจและเก็บตัวอย่างเชื้อราจากดิน ใบ และลำต้น ใน 5 ระยะของการเจริญเติบโตของข้าว ได้แก่ ระยะกล้า ระยะแตกกอ ระยะติดดอก ระยะออกรวง และระยะสุกแก่ และ เก็บเมล็ดข้าวในระยะเก็บเกี่ยว แยกเชื้อด้วยวิธี dilution plates, moist chamber และ baiting ผลการศึกษาพบว่า โรคใบจุดสีน้ำตาล (Curvularia lunata) และโรคไหม้ของข้าว (Pyricularia oryzae) มีการระบาดและสร้างความเสียหายมากที่สุด เท่ากับ 95 และ 90 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ ความหลากหลายของเชื้อราในแปลงนาข้าวพบทั้งหมด 39 สปีชีย์ 24 จีนัส แบ่งเป็น พบในดินและลำต้น 31 สปีชีย์ บนใบ 22 สปีชีย์ และเมล็ด 14 สปีชีย์ โดยที่เชื้อรา 4 สปีชีย์ ได้แก่ Bipolaris oryzae, Curvularia lunata, Fusarium solani และ Nigrospora oryzae เป็นเชื้อราสายพันธุ์เด่น (≥ 10% occurrence) พบได้ทั้งในดิน ลำต้น ใบ และเมล็ดข้าว สำหรับความหลากหลายของราที่แยกในแต่ละระยะของการเจริญเติบโตของข้าว พบว่า ระยะแตกกอพบเชื้อรามากที่สุด จำนวน 36 สปีชีย์ รองลงมาคือ ระยะออกดอก, ระยะสร้างรวง, ระยะสุกแก่ และระยะกล้า มีจำนวน 35, 33, 32 และ 30 สปีชีย์ ตามลำดับ โดยเชื้อรา Curvularia lunata เป็นราสายพันธุ์เด่นพบทุกระยะของการเจริญเติบโต เชื้อราที่พบในดินจากแปลงนาข้าวมีทั้งหมด 31 สปีชีย์ พบว่า 3 สปีชีย์ คือ Curvularia lunata, Penicillium fumiculosum และ Trichoderma harzianum เป็นราสายพันธุ์เด่นพบได้ในดินและทุกระยะของการเจริญเติบโตของข้าว ในขณะที่เชื้อราที่พบบนลำต้นข้าวมีทั้งหมด 31 สปีชีย์ พบว่า Curvularia lunata เป็นราสายพันธุ์เด่น (≥ 10 occurrence) พบได้บนต้นข้าวทุกระยะของการเจริญเติบโตของข้าว สำหรับเชื้อราที่พบบนใบข้าวมีทั้งหมด 22 สปีชีย์ พบว่า 5 สปีชีย์ คือ Bipolaris oryzae, Cladosporium elatum, Curvularia lunata, Nigrospora oryzae และ Pyricularia oryzae เป็นราสายพันธุ์เด่นพบได้บนใบทุกระยะการเจริญเติบโตของข้าว ส่วนเชื้อราที่พบบนเมล็ดข้าวมีทั้งหมด 14 สปีชีย์ ได้แก่ Alternaria padwickii, Bipolaris oryzae, Cercospora oryzae, Chaetomium globosum, Cladosporium elatum, C. oxysporum, C. tennuissimum, Curvularia lunata, Drechslera australiensis, Fusarium solani, F. semitectum, Nigrospora oryzae, N. sphaerica และ Pyricularia oryzae ทุกสปีชีย์เป็นราสายพันธุ์เด่น ผลการแยกเชื้อแบคทีเรียจากดินในนาข้าว พบแบคทีเรียทั้งหมด 18 ไอโซเลท โดยที่ 3 ไอโซเลท คือ BCMN001, BCMN009 และ BCMN011 มีประสิทธิภาพในการยับยั้งการเจริญของเชื้อ Cuvularia lunata เท่ากับ 55.56, 44.44 และ 45.45 เปอร์เซ็นต์ และ Pyricularia oryzae เท่ากับ 50.00, 42.86 และ 36.36 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ เมื่อจำแนกสปีชีย์โดยการเปรียบเทียบลำดับนิวคลีโอไทด์ พบว่า เป็นเชื้อ Burkkholderia cepacia, Burkkholderia gladioli และ Burkkholderia sp. ตามลำดับ ผลการทดสอบการประเมินความรุนแรงของโรคใบจุดสีน้ำตาลของข้าวที่เกิดจาก เชื้อ Curvularia lunata เมื่อใช้เชื้อแบคทีเรียปฏิปักษ์ พบว่ามีความแตกต่างทางสถิติอย่างมีนัยสำคัญยิ่ง (P<0.01) โดยที่การใช้เชื้อ Burkkholderia cepacia มีประสิทธิภาพในการควบคุมโรคเชื้อ Curvularia lunata ดีที่สุด ทำให้เกิดความรุนแรงของโรคน้อยที่สุด เท่ากับ 15.199 เปอร์เซ็นต์และให้ผลผลิตข้าวสูงที่สุด เท่ากับ 46.259 กรัม คำสำคัญ: ความหลากหลาย, โรคข้าว, แบคทีเรียปฏิปักษ์
รายละเอียดการนำไปใช้งาน
เอกสาร Final Paper(s)
  • -

ทีมวิจัย

หัวหน้าโครงการ
ที่ นักวิจัย หน่วยงาน ตำแหน่งในทีม การมีส่วนร่วม (%)
1พรศิลป์ สีเผือกคณะเกษตรศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย วิทยาเขตนครศรีธรรมราชหัวหน้าโครงการ70
2ผศ. ชัยสิทธิ์ ปรีชาคณะเกษตรศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย วิทยาเขตนครศรีธรรมราชผู้ร่วมวิจัย20
3ผศ. วุฒิชัย สีเผือกคณะเกษตรศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย วิทยาเขตนครศรีธรรมราชผู้ร่วมวิจัย10

บทความวารสาร

ที่ ชื่อบทความ วารสาร/หนังสือ ที่ตีพิมพ์ ระดับบทความ ฐานข้อมูลที่ตีพิมพ์ วันที่ตีพิมพ์
1The diversity of fungi associated with rice (Oryza sativa L.) from Nakhon Si Thammarat, ThailandInternational Jouranl of Agricultural TechnologyระดับชาติScopus, TCI1 พฤษภาคม 2562