โครงการวิจัย

การสำรวจและประเมินศักยภาพการใช้ประโยชน์ผักกินใบพื้นบ้านเพื่อพัฒนาเป็นสวนผักคนเมือง

The Surveying and development the potential of native for edibles leave in Urban Communities.

รายละเอียดโครงการ

ปีงบประมาณ 2562
หน่วยงานเจ้าของโครงการ
ลักษณะโครงการ โครงการต่อเนื่อง
ประเภทโครงการ โครงการเดี่ยว
ประเภทงานวิจัย โครงการประยุกต์
วันที่เริ่มโครงการวิจัย (พ.ศ.) 1 ตุลาคม 2561
วันที่สิ้นสุดโครงการวิจัย (พ.ศ.) 30 กันยายน 2562
วันที่ได้รับทุนวิจัย (พ.ศ.) 1 ตุลาคม 2561
ประเภททุนวิจัย งบประมาณแผ่นดิน
สถานะโครงการ สิ้นสุดโครงการ(ส่งผลผลิตเรียบร้อยแล้ว)
เลขที่สัญญา20483
เป็นโครงการวิจัยที่ใช้ในการจบการศึกษา ไม่ใช่
เป็นโครงการวิจัยรับใช้สังคม ไม่ใช่
บทคัดย่อโครงการ 265 บทที่ 4 สรุปผลการทดลอง การสํารวจพันธุผักพื้นบาน โดยสํารวจและวางแนวเก็บตัวอยาง ใชการวางแปลงแบบชั่วคราว Line Transect พื้นที่สํารวจละ 10 line ประกอบดวยอําเภอในจังหวัดนครศรีธรรมราช 9 อําเภอ ไดแก อําเภอทุงสง (อําเภอทุงสง มีจํานวน 2 line คือ ตําบลน้ําตก อําเภอทุงสง และพื้นที่ในอําเภอทุงสง) อําเภอสิชล อําเภอพระ พรหม อําเภอพิปูน อําเภอเชียรใหญ อําเภอชางกลาง อําเภอหัวไทร อําเภอลานสกา และอําเภอบางขัน โดยให ความกวาง x ยาว เปน 50 x 5000 เมตร/line รวมทั้งหมด 9 อําเภอ พบวา พรรณผักพื้นบานในพื้นที่ 9 อําเภอ ดังกลาวขางตนรวมทั้งหมด 4,236,978 ตน โดยจําแนกเปนกลุมไมคลุมดินมากที่สุด เทากับ 11 วงศ 33 ชนิด (จํานวน 2,662,272 ตน) คิดเปนรอยละ 62.83 รองลงมา คือ กลุมไมพุม 20 วงศ 35 ชนิด (จํานวน 671,282 ตน) คิดเปนรอยละ 15.84 กลุมกลุมไมเลื่อย 10 วงศ 19 ชนิด (จํานวน 521,320 ตน) คิดเปนรอยละ 12.30 พรรณไม ในกลุมไมยืนตนและกลุมไมน้ําพบนอยที่สุด พบวา กลุมไมยืนตน 20 วงศ 46 ชนิด (จํานวน 191,354 ตน) คิดเปน รอยละ 4.52 และกลุมไมน้ํา 5 วงศ 6 ชนิด (จํานวน 190,750 ตน) คิดเปนรอยละ 4.50 ผลการวิเคราะหคาดัชนีความหลากหลาย (diversity indices : H') ของผักพื้นบานในพื้นที่ 9 อําเภอ 10 line พบวา อําเภอหัวไทรมีคาดัชนีความหลากหลายมากที่สุด เทากับ 5.517 ดัชนีความหลากหลายสวนใหญแสดง ไวที่อําเภอหัวไทร เปน 5.517 ดัชนีความหลากหลายนอยที่สุดถูก คือ อําเภอชางกลาง เปน 3.985 และ ผลการวิเคราะหคาดัชนีความสม่ําเสมอในการกระจาย (Evenness indices) พบวา อําเภอหัวไทรมีคา ดัชนีความสม่ําเสมอในการกระจายมากที่สุด เทากับ 0.829 คาดัชนีความสม่ําเสมอในการกระจายของผักพื้นบาน สวนใหญแสดงไวที่อําเภอหัวไทร และอําเภอพิปูน และพบวาคาดัชนีความสม่ําเสมอในการกระจายต่ําสุดแสดงใน อําเภอชางกลาง การประเมินศักยภาพของผักกินใบพื้นบานเพื่อพัฒนาเปนสวนผักคนเมือง พบวา กลุมไมยืนตนของผักกิน ใบพื้นบานที่มีศักยภาพ พบวา มะมวงหิมพานตมีคะแนนการประเมินศักยภาพสูงสุด มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 0.76 (ระดับคะแนนดี) กลุมไมพุมของผักกินใบพื้นบานที่มีศักยภาพ พบวา เล็บครุฑใบฝอย และผักหวานบาน มีคะแนน การประเมินศักยภาพสูงสุด มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 0.81 (ระดับคะแนนดี) กลุมไมคลุมดินของผักกินใบพื้นบานที่มี ศักยภาพ พบวา กะเพราแดง กะเพราขาว ผักชีฝรั่ง ยี่รา และ โหระพา มีคะแนนการประเมินศักยภาพสูงสุด มี คะแนนเฉลี่ยเทากับ 0.86 0.86 0.86 0.86 และ 0.86 (ระดับคะแนนดี) และกลุมไมเลื้อยของผักกินใบพื้นบานที่มี ศักยภาพ พบวา พาโหม มีคะแนนการประเมินศักยภาพสูงสุด มีคะแนนเฉลี่ยเทากับ 0.81 (ระดับคะแนนดี) การประเมินศักยภาพโดยใชแบบสอบถาม ผลการศึกษา คือ การรับรูระบบสวนผักคนเมือง พบวา กลุม ตัวอยางที่ตองการปลูกผักกินใบเปนสวนผักคนเมืองสวนใหญเคยรับรูระบบสวนผักแนวตั้ง สวนผักในกระบอกไมไผ และสวนผักในสวนสาธารณะ คิดเปนรอยละ 100.00 100.00 และ 100.00 ตามลําดับ ชองทางขาวสารที่ไดรับรู เกี่ยวกับรูปแบบการปลูกผักกินใบ พบวา กลุมตัวอยางที่ตองการปลูกผักกินใบเปนสวนผักคนเมืองสวนใหญไดรับรู ถึงขาวสารมากที่สุดจากสื่อออนไลน คิดเปนรอยละ 79.1 ขอมูลความคิดเห็นที่มีตอระบบการปลูกผักกินใบพื้นบาน พบวา ดานสุขภาพและความพอเพียงอาหารที่ปลอดภัย คือ การปลูกผักกินใบพื้นบาน จะชวยใหสุขภาพอนามัย ของผูทําดีขึ้น เนื่องจากไดออกกําลังกายสม่ําเสมอ มีคาเฉลี่ยเทากับ 4.44 และดานการผลิตและผลตอบแทน คือ การปลูกผักกินใบพื้นบาน เปนการใชพื้นที่วางบริเวณบานใหเปนประโยชน มีคาเฉลี่ยเทากับ 4.60 และความ 266 ตองการในการปลูกผักกินใบพื้นบาน พบวา กลุมตัวอยางที่ตองการปลูกผักกินใบเปนสวนผักคนเมืองสวนใหญมี ความตองการปลูกผักกินใบพื้นบาน คิดเปนรอยละ 72.7 รูปแบบพื้นที่ที่ใชทําการปลูกผักกินใบพื้นบาน พบวา กลุม ตัวอยางที่ตองการปลูกผักกินใบพื้นบานสวนใหญมีพื้นที่ที่จะใชทําการปลูกผักกินใบพื้นบานรูปแบบสีเหลี่ยมผืนผา คิดเปนรอยละ 84.50 ขนาดพื้นที่ที่ใชทําการปลูกผักกินใบพื้นบาน พบวา พื้นที่ที่จะใชทําการปลุกผักกินใบพื้นบาน ของกลุมตัวอยางสวนใหญมีขนาดพื้นที่นอยกวา 1 เมตร คิดเปนรอยละ 58.2 รูปแบบเกษตรที่ปลูกผักกินใบ พื้นบานที่อยากทํา พบวา รูปแบบที่กลุมตัวอยางสนใจมากที่สุด คือ สวนผักแนวตั้ง คิดเปนรอยละ 53.60 และ กิจกรรมการปลูกผักกินใบพื้นบาน พืชที่กลุมตัวอยางตองการปลูกพบจํานวน 3 กลุม คือ กลุมไมยืนตน (มะกรูด เปนพืชที่ตองการปลูกมากที่สุด คิดเปนรอยละ 72.70) ไมพุม (ผักหวานเปนพืชที่ตองการปลูกมากที่สุด คิดเปนรอย ละ 52.70) และไมคลุมดิน (ขมิ้นและโหรพาเปนพืชที่ตองการปลูกมากที่สุด คิดเปนรอยละ 74.50 และ 74.50 ตามลําดับ) การพัฒนาผักกินใบยืนตนมีความนิยมนํามารับประทานมากที่สุด 3 ชนิด ไดแก มะกรูด มะมวงหิมพานต และมะกอก นํามาวางแผนการทดลองปลูกในกระถางที่มีขนาดตางกัน 3 ขนาด คือ ขนาด 12 ,15 และ 17 นิ้ว ผล ปรากฏวา การเจริญเติบโตดานความสูงตน พบวากระถางขนาด 17 นิ้ว มีคาเฉลี่ยความสูงตนมากที่สุด และชนิด พืช พบมะกอกมีคาเฉลี่ยความสูงตนมากที่สุด ซึ่งสรุปไดวามีปฏิสัมพันธระหวางขนาดกระถางและชนิดพืชที่สงผล ตอความสูงของผักกินใบยืนตน และปริมาณการแตกใบใหม พบวา กระถางขนาด 17 นิ้ว มีคาเฉลี่ยปริมาณการ แตกใบใหมมากที่สุด และชนิดพืช พบมะกรูดมีคาเฉลี่ยปริมาณการแตกใบใหมมากที่สุ ซึ่งสรุปไดวาการปฏิสัมพันธ ระหวางขนาดกระถางและชนิดพืชมีความแตกตางกันทางสถิติ แสดงวามีปฏิสัมพันธระหวางขนาดกระถางและชนิด พืชที่สงผลตอปริมาณการแตกใบใหมของผักกินใบยืนตน การพัฒนาผักพื้นบานกินใบขนาดเล็กที่มีความนิยมนํามารับประทานมากที่สุด 3 ชนิด ไดแก กะเพราขาว กะเพราแดง และโหรพา นํามาวางแผนการทดลองปลูกในกระถางที่มีขนาดตางกัน 3 ขนาด คือ ขนาด 6, 8 และ 10 นิ้ว ผลปรากฏวา การเจริญเติบโตดานความสูงตน พบวา กระถางขนาด 8 นิ้ว มีคาเฉลี่ยความสูงตนมากที่สุด และชนิดพืช พบโหรพามีคาเฉลี่ยความสูงตนมากที่สุด และตน และปริมาณการแตกใบใหม พบวากะเพราขาวมี คาเฉลี่ยปริมาณการแตกใบใหมมากที่สุด ซึ่งสรุปไดวาการปฏิสัมพันธระหวางขนาดกระถางและชนิดพืชไมมีความ แตกตางกันทางสถิติ แสดงวาไมมีปฏิสัมพันธระหวางขนาดกระถางและชนิดพืชที่สงผลตอปริมาณการแตกใบใหม ของผักกินใบ
รายละเอียดการนำไปใช้งาน
เอกสาร Final Paper(s)
  • -

ทีมวิจัย

ที่ นักวิจัย หน่วยงาน ตำแหน่งในทีม การมีส่วนร่วม (%)
1รศ. วัฒนา ณ นครคณะเกษตรศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย วิทยาเขตนครศรีธรรมราชหัวหน้าโครงการ80
2ผศ. จรัญ ไชยศรคณะเกษตรศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย วิทยาเขตนครศรีธรรมราชผู้ร่วมวิจัย10
3ชลชาสน์ ช่วยเมืองคณะเกษตรศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย วิทยาเขตนครศรีธรรมราชผู้ร่วมวิจัย10