โครงการวิจัย

อุบัติการณ์เชิงฤดูกาลของโรค Motile Aeromonas Septicaemia (MAS) และการพัฒนานวัตกรรมเพื่อการควบคุมเชื้อ Aeromonas spp. ต่อต้านยาปฏิชีวนะกลุ่ม Tetracycline ในการเลี้ยงปลานิล (Oreochromis niloticus) ทางภาคใต้ของไทย

SeasonalOccurrence of Motile Aeromonas Septicaemia (MAS) and Innovation Development as Control Tool against Tetracycline-Resistant Aeromonas spp. in Nile Tilapia (Oreochromis niloticus) Cultured in Southern Thailand

รายละเอียดโครงการ

ปีงบประมาณ 2562
หน่วยงานเจ้าของโครงการ
ลักษณะโครงการ โครงการใหม่
ประเภทโครงการ โครงการชุด
ประเภทงานวิจัย โครงการประยุกต์
วันที่เริ่มโครงการวิจัย (พ.ศ.) 1 ตุลาคม 2561
วันที่สิ้นสุดโครงการวิจัย (พ.ศ.) 30 กันยายน 2562
วันที่ได้รับทุนวิจัย (พ.ศ.) 1 ตุลาคม 2561
ประเภททุนวิจัย งบประมาณแผ่นดิน
สถานะโครงการ สิ้นสุดโครงการ(ส่งผลผลิตเรียบร้อยแล้ว)
เลขที่สัญญา20931
เป็นโครงการวิจัยที่ใช้ในการจบการศึกษา ไม่ใช่
เป็นโครงการวิจัยรับใช้สังคม ไม่ใช่
บทคัดย่อโครงการ ชุดโครงการวิจัยนี้ประกอบด้วยโครงการย่อยทั้งหมด 4 โครงการ โดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อศึกษาอุบัติการณ์เชิงฤดูกาลของโรค Motile Aeromonas Septicemia (MAS) ในปลานิลที่เลี้ยงในพื้นที่ภาคใต้ของไทย และศึกษารูปแบบปรากฏและยีนที่เกี่ยวข้องกับการต้านทานยาปฏิชีวนะกลุ่ม Tetracycline รวมถึงยีนความรุนแรงในเชื้อแบคทีเรีย Aeromonas spp. ก่อโรค MAS เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ในการควบคุมโรค MAS ในปลานิลทั้งในรูปแบบผลิตภัณฑ์สมุนไพรและผลิตภัณฑ์โปรตีนจากน้ำเลี้ยง Biofloc โดยผลการศึกษาเชิงสำรวจ พบว่าแบคทีเรีย Aeromonas spp. ที่แยกได้จากปลานิลป่วยที่แสดงอาการ MAS ส่วนใหญ่เป็นแบคทีเรียชนิด A. veronii ซึ่งมีระดับการต่อต้านยาปฏิชีวนะกลุ่ม Tetracycline แตกต่างกัน เชื้อที่ทดสอบส่วนใหญ่ต่อต้านยา Oxytetracycline และ Tetracycline (อย่างใดอย่างหนึ่ง) ในขณะที่เชื้อบางไอโซเลทแสดงการต่อต้านยาปฏิชีวนะมากกว่า 1 ชนิด อุณหภูมิน้ำในบ่อเลี้ยงปลานิลมีความแตกต่างกัน 2 รูปแบบ คือ ช่วงอุณหภูมิปกติ (อุณหภูมิน้ำระหว่าง 24-30 องศาเซลเซียส) และช่วงอุณหภูมิผันแปร (อุณหภูมิน้ำระหว่าง 22-33.5 องศาเซลเซียส) ซึ่งพบในช่วงเปลี่ยนฤดูจากฤดูร้อนสู่ฤดูฝน ซึ่งการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิอย่างฉับพลันส่งผลเล็กน้อยต่อการเจริญเติบโต แต่ลดการแสดงออกของยีนความรุนแรงของเชื้อแบคทีเรีย Aeromonas spp. อย่างชัดเจน รวมถึงส่งผลกระทบต่อระบบภูมิคุ้มกันของปลานิล ทำให้ปลานิลที่เลี้ยงภายใต้ช่วงอุณหภูมิผันแปรอย่างฉับพลันมีความไวต่อการยอมรับเชื้อ A. veronii ได้สูงกว่าปลานิลที่เลี้ยงในช่วงอุณหภูมิปกติ นอกจากนี้ พบว่าสารสกัดสมุนไพร ได้แก่ ฝาง กระเทียม และข่า ซึ่งเป็นสมุนไพรท้องถิ่น สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย A. veronii สายพันธุ์ต่อต้านยาปฏิชีวนะ และเป็นสาเหตุของโรค MAS ได้ โดยสารสกัดที่ได้โดยใช้ 95% เอทานอลเป็นตัวสกัดมีประสิทธิภาพควบคุมเชื้อ Aeromonas spp. ได้ดีกว่าน้ำและน้ำมัน ความเข้มข้นต่ำสุดที่สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตและความเข้มข้นต่ำสุดที่สามารถฆ่าเชื้อ A. veronii แตกต่างกันขึ้นอยู่กับสมุนไพรและตัวทำละลายที่ใช้ในการสกัด ผู้วิจัยได้พัฒนาสารสกัดสมุนไพรเป็นผลิตภัณฑ์สมุนไพรผสมระหว่างสารสกัดเอทานอลของฝางและกระเทียมในรูป crude extracted bio-nanoparticle และทดลองผสมอาหารให้ปลานิลกิน พบว่า crude extracted bio-nanoparticle ที่เตรียมได้ช่วยทำให้ปลานิลมีความต้านทานต่อเชื้อ A. veronii สายพันธุ์ต่อต้านยาปฏิชีวนะ นอกจากนี้ผู้วิจัยได้พัฒนาผลิตภัณฑ์น้ำหมัก Biofloc ที่เป็นสารผสมระหว่างน้ำเลี้ยง Biofloc กับของเหลือจากอุตสาหกรรมการผลิตไบโอเอทานอลที่มียีสต์เป็นองค์ประกอบหลัก ซึ่งสามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย A. veronii ที่ใช้ทดสอบได้ โดยคาดว่าโปรตีนในน้ำเลี้ยง Biofloc สามารถควบคุมระบบควอรัมเซนซิงในการสื่อสารของแบคทีเรียก่อโรค A. veronii ยิ่งไปกว่านั้น ผลิตภัณฑ์น้ำหมัก Biofloc ยังช่วยดึงดูดการกิน กระตุ้นภูมิคุ้มกันและความต้านทานต่อเชื้อ A. veronii ในปลานิล ผลที่ได้จากการศึกษาทั้งหมดในชุดโครงการนี้เป็นองค์ความรู้ที่ช่วยเพิ่มความเข้าใจโรค MAS รวมถึงช่วยเป็นแนวทางให้เกษตรกรเฝ้าระวัง และจัดการกับการเกิดโรค MAS ได้อย่างเหมาะสม หลีกเลี่ยงการใช้ยาปฏิชีวนะ โดยใช้ทางเลือกที่เป็นสารออกฤทธิ์ทางชีวภาพจากธรรมชาติเพื่อควบคุมเชื้อแบคทีเรียต่อต้านยาปฏิชีวนะ และยังเป็นวิธีการที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม เกษตรกรผู้เลี้ยง รวมถึงผู้บริโภค ซึ่งเป็นทางเลือกหนึ่งในการควบคุมโรค MAS ด้วยชีววิธี และส่งเสริมการเลี้ยงสัตว์น้ำอย่างยั่งยืน คำสำคัญ: การต่อต้านยาปฏิชีวนะ, ควอรัมเซนซิง, น้ำเลี้ยงไบโอฟลอค, แบคทีเรีย Aeromonas spp., แบคทีเรีย Aeromonas veronii, ปลานิล, โรค Motile Aeromonas Septicemia (MAS), สมุนไพร, อุบัติการณ์เชิงฤดูกาล  
รายละเอียดการนำไปใช้งาน
เอกสาร Final Paper(s)
  • -

ทีมวิจัย

ที่ นักวิจัย หน่วยงาน ตำแหน่งในทีม การมีส่วนร่วม (%)
1ดร. กิตติชนม์ อุเทนะพันธุ์คณะเกษตรศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย วิทยาเขตนครศรีธรรมราชหัวหน้าโครงการ60
2มณี ศรีชะนันท์คณะเกษตรศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย วิทยาเขตนครศรีธรรมราชผู้ร่วมวิจัย10
3ผศ. ธรรมนูญ ง่านวิสุทธิพันธ์คณะเกษตรศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย วิทยาเขตนครศรีธรรมราชผู้ร่วมวิจัย10
4นิอร จิรพงศธรกุลคณะเกษตรศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย วิทยาเขตนครศรีธรรมราชผู้ร่วมวิจัย20