โครงการวิจัย

การวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่จากส่วนเหลือจากการแปรรูปมะม่วงเบาเพื่อเพิ่มมูลค่าและยกระดับขีดความสามารถของสินค้าในการแข่งขัน กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านนาออก ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา

Research and Development of Mango Product for Adding Value and Enhancing Efficiency of Product to Foster Competition of Ban Na-org Agricultural Housewife Group, Satingmoa Sub-district, Singhanakhon District, Songkhla Province

รายละเอียดโครงการ

ปีงบประมาณ 2563
หน่วยงานเจ้าของโครงการ
ลักษณะโครงการ โครงการใหม่
ประเภทโครงการ โครงการเดี่ยว
ประเภทงานวิจัย โครงการวิจัยและพัฒนา
วันที่เริ่มโครงการวิจัย (พ.ศ.) 1 ตุลาคม 2562
วันที่สิ้นสุดโครงการวิจัย (พ.ศ.) 30 กันยายน 2563
วันที่ได้รับทุนวิจัย (พ.ศ.) 15 พฤษภาคม 2563
ประเภททุนวิจัย ทุน บพท.
สถานะโครงการ สิ้นสุดโครงการ(ส่งผลผลิตเรียบร้อยแล้ว)
เลขที่สัญญาPMUA-1452966-12
เป็นโครงการวิจัยที่ใช้ในการจบการศึกษา ไม่ใช่
เป็นโครงการวิจัยรับใช้สังคม ไม่ใช่
บทคัดย่อโครงการ กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านนาออก ตั้งอยู่เลขที่ 147/4 หมู่ 5 ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา มีสมาชิกทั้งหมด 20 คน เริ่มก่อตั้งกลุ่มมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2530 ซึ่งในสมัยนั้นเริ่มจากการประดิษฐ์ดอกไม้จันทน์ และน้ำพริกเครื่องแกง ซึ่งปัจจุบันยังทำยู่เพียงแต่เพิ่มกิจกรรมมาแปรรูปมะม่วงเบาเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ กลับได้รับความนิยมเป็นอย่างมากจนกลายเป็นสร้างรายได้หลักให้กับสมาชิกกลุ่มไปแล้ว มีความเป็นมาอย่างไร สืบเนื่องจากการประชุมเชิงปฏิบัติการการบูรณาการวิทยาศาสตร์เทคโนโลยีและนวัตกรรม ขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ด้านความมั่นคงด้านอาหาร จังหวัดสงขลา เมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม 2557 ซึ่งจัดโดยกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ประกอบกับจากการสำรวจพื้นที่ และการเข้าพบพูดคุยกับผู้นำกลุ่มแม่บ้านและสำนักงานเกษตร อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา ทำให้ทราบว่าประชากรหมู่ที่ 3, 4, 5 และ 6 ของตำบลสทิงหม้อ มีการปลูกมะม่วงเบา และมะม่วงพิมเสนเบาเป็นจำนวนมาก ทั้งลักษณะการปลูกแบบเดี่ยว และแบบไร่นาสวนผสม เนื่องจากมะม่วงดังกล่าวสามารถเพาะปลูกได้ดีในเขตภาคใต้ และจังหวัดสงขลา ทำให้ต้นทุนในการผลิตต่ำ ปริมาณผลผลิตมะม่วงออกสู่ตลาดทั้งปี แต่มีปัญหาราคาผลผลิตตกต่ำในช่วงที่มีผลผลิตออกมาก เกษตรกรส่วนใหญ่จำหน่ายผลผลิตในรูปผลสด มีการแปรรูปบ้างแต่มีปัญหาด้านกรรมวิธีการผลิตและคุณภาพของผลิตภัณฑ์ และการพัฒนาผลิตภัณฑ์ให้เป็นที่ต้องการของตลาด ตลอดจนปัญหาด้านบรรจุภัณฑ์ และการตลาด จากปัญหาดังกล่าวทางคณะผู้วิจัยจากคณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย สงขลา จึงได้ดำเนินการจัดทำโครงการถ่ายทอดเทคโนโลยีการแปรรูปผลิตภัณฑ์มะม่วงเบาเพื่อสร้างความมั่นคงด้านอาหารของตำบลสทิงหม้อ ในการนำเอาองค์ความรู้จากผลงานวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์จากมะม่วงเบา มาถ่ายทอดเทคโนโลยีให้กับกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านนาออก ทั้งนี้ได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากสำนักงานปลัดกระทรวง กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ในปี พ.ศ. 2558 โดยได้ทำการถ่ายทอดเทคโนโลยีการแปรรูปผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ จากมะม่วงเบา พัฒนากระบวนการผลิต พัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ์ และสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลิตภัณฑ์ ผลิตภัณฑ์จากมะม่วงเบา ได้แก่ มะม่วงเบาแช่อิ่ม แช่อิ่มอบแห้ง แยมมะม่วงเบา น้ำยำจากมะม่วงเบา น้ำมะม่วงเบาพร้อมดื่มรูปแบบพาสเจอไรซ์ ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีจำหน่ายต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน นอกจากนี้ยังผลักดันให้ผลิตภัณฑ์ได้รับมาตรฐานจำสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) และฮาลาล ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2558 เป็นต้นมาได้เกิดกิจกรรมส่งเสริมให้ปลูกมะม่วงเบากันมากขึ้นเพราะมองเห็นตลาดขาย ดังนั้นชาวบ้านแห่กันปลูกมะม่วงเบากันแพร่หลาย ทำให้ปลูกกันจำนวนมากทุกพื้นที่ของชุมชนเกือบร้อยเปอร์เซ็นต์ ทำให้ราคาซึ่งเดิมมีราคาเพียงกิโลกรัมละ 2 บาท กลับกลายมาเป็นราคาสูงขึ้น 70-80 บาทต่อกิโลกรัม กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านนาออก ซึ่ง ณ ตอนนี้มีสมาชิก 20 รายแต่ละรายปลูกมะม่วงเบาไว้ 1-2 ไร่ แล้วเก็บผลมะม่วงเบาทยอยส่งมาที่กลุ่มโดยได้รับเงินค่ามะม่วงเป็นราคาประกันกิโลกรัมละไม่เกิน 15 บาท สำหรับการส่งเสริมการปลูกมะม่วงเบาดังกล่าวยังได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากสำนักงานเกษตรจังหวัดสงขลา ในโครงการคลัสเตอร์มะม่วงเบา แต่อย่างไรก็ตาม ผลผลิตขณะนี้ยังไม่ทันกับความต้องการผลผลิต “ป้าติ้วแมงโก้” เป็นแบรนด์ของผลิตภัณฑ์มะม่วงเบารูปแบบต่าง ๆ ได้แก่ มะม่วงเบาแช่อิ่ม น้ำมะม่วงเบาพร้อมดื่ม มะม่วงกวน มะม่วงอบแห้งสามรส และน้ำพริกมะม่วงเบา คุณอุไรวรรณ หอมจันทร์ หรือป้าติ้ว ประธานกลุ่มแม่บ้าน กล่าวว่าผลิตภัณฑ์มะม่วงเบาแปรรูปต่าง ๆ ได้รับความนิยมจากผู้บริโภคขายดีจนผลิตไม่ทัน ทำให้มีรายได้จากเดิม 20,000 บาทต่อเดือน เป็นกว่า 50,000 บาทต่อเดือน สามารถสร้างรายได้ให้กับชุมชนและมีความมั่นคงด้านอาหาร จากการสอบถามกลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านนาอออก ถึงปัญหาต่าง ๆ และได้นำข้อมูลมาวิเคราะห์พบว่าถ้ามีการนำวัสดุส่วนเหลือจากการแปรรูปมาใช้ให้เกิดประโยชน์มากที่สุด เช่น เมล็ดมะม่วง และกากมะม่วงจากการคั้นน้ำ มาทำการวิจัยเพื่อผลิตเป็นผลิตภัณฑ์ใหม่ ในรูปแปบของเมล็ดมะม่วงแช่อิ่ม/แช่อิ่มอบแห้ง น้ำพริกมะม่วงเบา เป็นต้น จะสามารถเพิ่มรายได้อีกมากจากการใช้ประโยชน์ของเหลือให้เกิดมูลค่าเพิ่มขึ้น และยังสามารถได้ผลิตภัณฑ์ใหม่จากมะม่วงเบาเป็นทางเลือกให้กับผู้บริโภคต่อไป แต่ขณะนี้ทางกลุ่มไม่มีความสามารถทำได้จึงจำเป็นต้องได้รับความช่วยเหลือจากผลงานวิจัยและการถ่ายทอดเทคโนโลยี
รายละเอียดการนำไปใช้งาน ผลผลิต จำนวน ระบุเป้าหมายผลผลิต 1.ชุมชนนวัตกรรม 1 ชุมชน กลุ่มแม่บ้านเกษตรกรบ้านนาออก หมู่ 5 ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา 1.1 ชุมชนมีขีดความสามารถในการจัดการตนเอง ในมิติด้านการพัฒนาคุณภาพชีวิต เศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อมของชุมชนด้วยความรู้และนวัตกรรม ชุมชนจัดการกับผลผลิตมะม่วงเบาได้ครบวงจรโดยการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์หลากหลาย และใช้ประโยชน์จากส่วนเหลือให้มีมูลค่าเพิ่มทำให้ชุมชนมีรายได้เพิ่ม คุณภาพชีวิตก็ดีขึ้น 1.2 ชุมชนมีศักยภาพในการพัฒนาคุณภาพชีวิต สิ่งแวดล้อมของชุมชนด้วยความรู้และนวัตกรรม ชุมชนสามารถจัดการกับผลผลิตมะม่วงเบาได้ครบวงจร เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนอื่นๆ 1.3 ชุมชนมีการสร้างความรู้และนำความรู้ไปใช้ในการจัดการปัญหาในชุมชน ชุมชนสามารถลดหรือกำจัดปริมาณของเสียที่เกิดขึ้นจากการแปรรูปได้มากยิ่งขึ้น ทำให้ลดปัญหาขยะในชุมชน 2. นวัตกรชุมชน 4 คน จำนวนนวัตกรรมชุมชนเพิ่มขึ้น สามารถสร้าง นวัตกรชุมชนด้านการแปรรูปมะม่วงเบาและการใช้ประโยชน์ส่วนเหลือจากการแปรรูปมะม่วงเบา 3. นวัตกรรมชุมชน 2 นวัตกรรม - นวัตกรรมเมล็ดมะม่วงเบาแช่อิ่ม/แช่อิ่มอบแห้ง - นวัตกรรมน้ำพริกมะม่วงเบา 4.รายได้ชุมชนเปลี่ยนแปลง เพิ่มขึ้นร้อยละ 15 กลุ่มเกษตรกรบ้านนาออก หมู่ 5 มีรายได้เพิ่มมากขึ้น จากเดิม เดือนละ 50,000 บาท เป็นรายได้เดือนละ 57,500 – 60,000 บาท 5. สร้างLearning and innovation platform 1 เรื่อง ได้Learning and innovation platform 6. ได้กลไกการผลักดันแผนงานนวัตกรรมเข้าสู่แผนงานตำบล/ท้องถิ่น จำนวน 1 โครงการ จำนวน 2 นวัตกรรมขยายผล นำโครงการถ่ายทอดเทคโนโลยีเข้าสู่แผนพัฒนาตำบลสทิงหม้อ และแผนพัฒนาคุณภาพชีวิตของอำเภอสิงหนคร
เอกสาร Final Paper(s)
  • -

ทีมวิจัย

ที่ นักวิจัย หน่วยงาน ตำแหน่งในทีม การมีส่วนร่วม (%)
1นายพงษ์เทพ เกิดเนตรคณะศิลปศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย สงขลาหัวหน้าโครงการ40
2เดชศักดิ์ วิจิตต์พันธ์คณะศิลปศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย สงขลาผู้ร่วมวิจัย20
3รุ่งทิพย์ รัตนพลคณะศิลปศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย สงขลาผู้ร่วมวิจัย10
4ดร. วิชชุลฎา ถาวโรจน์คณะศิลปศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย สงขลาผู้ร่วมวิจัย10
5จิราภรณ์ ตันติพงศ์อาภาคณะศิลปศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย สงขลาผู้ร่วมวิจัย20