โครงการวิจัย

ประสิทธิภาพของเชื้อแบคทีเรียปฏิปักษ์ Bacillus subtilis subsp. subtilis ในการ

ควบคุมโรคใบร่วงของยางพาราที่เกิดจากเชื้อรา Pestalotiopsis spp.

พรศิลป์ สีเผือก1 และ ชัยสิทธิ์ ปรีชา1

บทคัดย่อ

โรคใบร่วงยางพารา (para rubber leaf fall disease) เกิดจากเชื้อราเข้าทาลาย

และสร้างความเสียหายอย่างรุนแรง ส่งผลให้จ านวนใบยางพาราและปริมาณน้ ายางลดลง มีรายงานว่า

เกิดจากเชื้อรา Pestalotiopsis spp. งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิภาพของเชื้อ

แบคทีเรียปฏิปักษ์ Bacillus subtilis subsp. subtilis ที่ผ่านการศึกษาจากห้องปฏิบัติการแล้วว่า มี

ประสิทธิภาพในการควบคุมโรคพืชหลายชนิด เพื่อใช้ควบคุมโรคใบร่วงของยางพารา เก็บตัวอย่างโรค

ใบร่วงจากสวนยางพาราจาก 3 พื้นที่ ได้แก่ อาเภอย่านตาขาว และอาเภอปะเหลียน จังหวัดตรัง และ

อาเภอสุไหโกลก จังหวัดนราธิวาส

ผลการแยกเชื้อสาเหตุจากใบยางพาราที่เป็นโรค พบเชื้อราทั้งหมด 15 ไอโซเลท

เป็นเชื้อราจีนัส Colletotrichum มากที่สุด จานวน 7 ไอโซเลท (47 เปอร์เซ็นต์) รองลงมา คือ

Neopestalotiopsis จ านวน 4 ไอโซเลท (27 เปอร์เซ็นต์) พิสูจน์โรคและจาแนกระดับโมเลกุล พบว่า

เชื้อราทั้ง 2 จีนัส เป็นเชื้อก่อโรคใบร่วงยางพารา การทดสอบประสิทธิภาพในการยับยั้งการเจริญของ

เส้นใยเชื้อ Neopestalotiopsis spp. ด้วยวิธีการ dual culture เปรียบเทียบกับ Bacillus RUTs

002 และ Bacillus RUTs 003 ตลอดเวลา 14 วัน พบว่า เชื้อ Bs. subsp. subtilis มีประสิทธิภาพ

สูงสุดในการยับยั้งการเจริญของเส้นใยเชื้อก่อโรค เท่ากับ 93.99 เปอร์เซ็นต์ และสามารถยับยั้งเชื้อรา

Neopestalotiopsis spp. ได้ทุกไอโซเลท

การใช้ชีวภัณฑ์แบคทีเรียปฏิปักษ์ Bs. subsp. subtilis เพื่อควบคุมโรคใบร่วง

ยางพาราที่เกิดจากเชื้อ Neopestalotiopsis spp. ในสภาพโรงเรือนทดลอง พบว่า เปอร์เซ็นต์การ

เกิดโรคและความรุนแรงของโรคใบร่วงยางพารา เป็นไปในทิศทางเดียวกัน การใช้กรรมวิธีที่ 5 พ่น

ด้วยชีวภัณฑ์แบคทีเรีย Bs. subsp. subtilis หลังพ่นเชื้อ Neopestalotiopsis spp. เปอร์เซ็นต์การ

เกิดโรคน้อยที่สุด เท่ากับ 2.66 ระดับความรุนแรงของโรคเท่ากับ 0 เช่นเดียวกับกรรมวิธีที่ 7 (ชุด

ควบคุม) รองลงมา คือ การใช้กรรมวิธีที่ 4, 1 และ 3 การพ่นด้วยชีวภัณฑ์ Bs. subsp. subtilis ก่อน

พ่นเชื้อ Neopestalotiopsis spp., การใช้สารเคมีแมนโคเซป และการพ่นด้วยสารแขวนลอย

แบคทีเรีย Bs. subsp. subtilis หลังการพ่นเชื้อ Neopestalotiopsis spp. เปอร์เซ็นต์การเกิดโรค

เท่ากับ 4.99, 5.63 และ12.00 ระดับความรุนแรงของโรคเท่ากับ 1 ในขณะที่กรรมวิธีที่ 6 พ่นด้วยเชื้อ

Neopestalotiopsis spp. อย่างเดียว เปอร์เซ็นต์การเกิดโรคและระดับความรุนแรงของโรคสูงสุด

เท่ากับ 51.66 และ 3 ตามล าดับ

ค าส าคัญ: ยางพารา, โรคใบร่วง, แบคทีเรียปฏิปักษ์, บาซิลลัส

1 สาขาวิทยาศาสตร์การเกษตร คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย จ.นครศรีธรรมราช

Efficacy of Antagonistic Bacteria Bacillus subtilis subsp. subtilis for

Controlling Para Rubber Leaf Fall Disease Cause by Pestalotiopsis spp.

Pornsil Seephueak1 and Chaisit Preecha1

Abstract

The leaf fall disease of rubber trees which reported that caused by the

fungus Pestalotiopsis spp. was reduces the plant leaves and latex quantity. This research

aimed to study the efficacy of the antagonistic bacteria, Bacillus subtilis subsp. subtilis

which was tested in a laboratory as effectively controlling different kinds of plant diseases.

The bacteria was used to control the leaf fall disease of the rubber trees caused by the

fungus. The samples of the leaf fall disease were collected in three areas: Yan Ta Khao

district and Palian district in Trang province and Su Ngai Kolok district in Narathiwat

province.

The identification result of the fall leaf disease showed that there were 15

isolates of fungi. The genus, Colletotrichum appeared as the greatest number of seven

isolates (47%). Then, Neopestatotiopsis secondly followed as four isolates (27%). Koch‘s

postulation of the disease displayed and identification by nucleotide sequences showed

that both genera caused the leaf fall disease of the rubber trees. The efficacy test for the

mycelium inhibition of Neopestalotiopsis spp. by using the dual culture technique

compared to Bacillus RUTs 002 and Bacillus RUTs 003 for 14 days, it was found that Bs.

subsp. subtilis was the most effective in inhibiting the growth of the mycelium of

Neopestalotiopsis spp. as 93.99%, while being able to inhibit every isolate of

Neopestalotiopsis spp.

The use of the bio-product of the antagonistic bacteria, Bs. subtilis subsp.

subtilis to control the leaf fall disease of the rubber trees, Neopestalotiopsis spp. in the

disease testing house, it was found that the percentages between the disease occurrence

and the disease severity were in the same direction. The use of process 5 Bs. subsp.

subtilis which the bacteria bio-product, Bs. subsp. subtilis was sprayed after Neopestalotiopsis

spp. was sprayed. The percentage of disease occurrence was the least obtained 2.66,

disease severity was 0 same use of process 7 (control). Following, use of process 4, 1 and 3

were sprayed with bio-product of antagonistic bacteria Bs. subsp. subtilis before

Neopestalotiopsis spp. was sprayed, use of chemical Mancozeb and sprayed with spore

suspension of the antagonistic bacteria, Bs. subsp. subtilis. The percentages of disease

occurrence were 4.99, 5.63 and 12.00, the level of disease severity were 1. While, process

6 was sprayed with Neopestalotiopsis spp. only, the percentages of disease occurrence

and the level of disease severity were the highest obtained 51.66 and 3, respectively.

Keywords: rubber tree, leaf fall disease, antagonistic bacteria, Bacillus

1 Division of Agriculture Science, Faculty of Agriculture, Rajamangala University of Technology Srivijaya, Nakhon Si Thammarat Province

• -