โครงการวิจัย

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเอนไซม์ลิกโนเซลลูโลไลติกจากก้อนเห็ดเหลือทิ้ง 3 ชนิด

ได้แก่ เห็ดนางฟ้า เห็ดแครง และเห็ดฟาง เพื่อใช้ประโยชน์ในการพัฒนาคุณภาพกากถั่วเหลือง โดยสกัด

สารสกัดหยาบจากก้อนเห็ดแล้วศึกษารูปแบบกิจกรรมของเอนไซม์ laccase, lignin peroxidase,

β-glucosidase, endoglucanase, exoglucanase, xylanase และ mannanase ซึ่งพบว่าเห็ดแต่ละ

ชนิดมีรูปแบบกิจกรรมแตกต่างกัน นอกจากนี้ศึกษาประสิทธิภาพการปรับปรุงคุณภาพกากถั่วเหลือง

ของสารสกัดหยาบเอนไซม์ในรูปแบบสารเดี่ยวและ mixed enzyme ด้วยการน าสารสกัดหยาบเอนไซม์

มาหมักกากถั่วเหลืองที่อุณหภูมิและเวลาต่างกัน แล้วศึกษาความสามารถในการย่อยโปรตีน (in vitro

protein digestibility) และสารต้านโภชนะ พบว่าสารสกัด mixed enzyme 1 (Mixed Enz. 1) จาก

การผสมสารสกัดหยาบเอนไซม์จากก้อนเห็ดแครงผสมกับก้อนเห็ดนางฟ้าเป็นแหล่งเอนไซม์ที่ดีที่สุด

และสภาวะที่เหมาะในการหมัก คือ การบ่มหรือหมักที่อุณหภูมิ 50 องศาเซลเซียส เป็นระยะเวลา

1 ชั่วโมง มีผลช่วยย่อยโปรตีนในกากถั่วหลืองและมีปริมาณสารต้านโภชนะน้อยกว่าแบบทดสอบอื่น

หลังจากนั้นกากถั่วเหลืองที่ผ่านการหมักด้วยเอนไซม์สูตร Mixed Enz. 1 ภายใต้สภาวะการหมักข้างต้น

(ESBM) ถูกใช้เป็นวัตถุดิบโปรตีนเพื่อทดแทนปลาป่นที่ระดับ 0%, 25%, 50% และ 100% ส าหรับผลิต

อาหารกุ้งขาวในการเลี้ยงทดลองในระดับห้องปฏิบัติการ เปรียบเทียบกับผลกับกุ้งที่เลี้ยงด้วยอาหารทาง

การค้า และอาหารใช้กากถั่วเหลืองไม่ผ่านกระบวนการ (SBM) หลังจากเลี้ยงด้วยอาหารชุดต่าง ๆ เป็น

เวลา 8 สัปดาห์ พบว่าการเจริญเติบโตของกุ้งที่เลี้ยงด้วยอาหาร 0% ESBM, 25% ESBM และ 50%

ESBM ไม่มีความแตกต่างจากกุ้งกินอาหารทางการค้า ในขณะที่กุ้งชุดกินอาหาร SBM มีอัตราการ

เจริญเติบโตต่าสุด สอดคล้องกับการแสดงออกของยีนเอนไซม์ย่อยอาหาร ยีนที่เกี่ยวข้องกับการ ระบบ

ภูมิคุ้มกัน และ ระบบ antioxidant ค่า biochemical parameter ในซีรั่มที่แสดงถึงความเสียหายของ

เซลล์และเนื้อเยื่อ รวมถึงลักษณะเนื้อเยื่อของตับและตับอ่อน แสดงให้เห็นว่าอาหารที่มีใช้กากถั่วเหลือง

หมักทดแทนปลาป่นที่ 0%, 25% และ 50% ESBM ให้ผลดีต่อกุ้ง ดังนั้น ระดับสูงสุดที่สามารถใช้

ESBM ทดแทนปลาป่นในอาหารกุ้งอยู่ที่ 50%

คาส าคัญ: เอนไซม์ลิกโนเซลลูโลไลติก, ก้อนเห็ดเหลือทิ้ง, กากถั่วเหลือง, สารต้านโภชนะ, กุ้งขาว

This research aimed to study the lignocellulolytic enzymes from spent

mushroom substrate of 3 mushrooms including grey oyster mushroom, split gill

mushroom and straw mushroom for improvement the quality of soybean meal. The

obtained crude extracts were used for lignocelluloytic enzyme profile analysis. The

activities of enzyme laccase, lignin peroxidase, β-glucosidase, endoglucanase,

exoglucanase, xylanase, and mannanase were determined. The different activity levels

of these extract were observed. The efficiency of quality improvement of soybean meal

was measured in the individual crude extract and the mixed enzyme under the different

fermentation conditions, temperature and time. Afterwards, in vitro protein digestibility

and anti-nutritional factors were determined in the treated soybean meals. The results

showed that the mixed enzyme formula 1, named Mixed Enz. 1), exhibited the greatest

activities and the fermentation condition of 50 oC for 1 h was able to increase the protein

digestibility and reduce the anti-nutritional factors compared to other extracts.

Thereafter, the enzyme-treated soybean meal (ESBM) treated with the Mixed Enz. 1 with

the above treatment conditions was used as the protein source replacing fishmeal at

0%, 25%, 50% and 100%. The effects of prepared diets on the shrimp rearing in the

laboratory system were compared with the commercial diet and that of using non-

treated soybean meal (SBM). After 8 weeks, there was no significant difference of the

growth performance among the shrimp fed with 0% ESBM, 25% ESBM, 50% ESBM and

the control whereas SBM treatment showed lowest growth performance.

Correspondingly, the expression of the digestive enzyme genes, immune-related genes,

and antioxidant-related genes also showed no significant difference among the 0%-50%

ESBM. The serum biochemical parameters indicating cell/tissue damage and histological

study of hepatopancreas suggested that the treatments of 0% ESBM, 25% ESBM, 50%

ESBM provided good effects. Altogether, 50% ESBM could be the highest level of the

treated soybean meal to replace fishmeal in white shrimp diet.

Keywords: Lignocellulolytic enzyme, Spent mushroom substrate, Soybean meal, Anti-

nutritional factors, White shrimp (Litopenaeus vannamei)

• -