โครงการวิจัย
การพัฒนาผลิตภัรฑ์สารสกัดสมุนไพรไทยทนความร้อนสูงเพื่อยับยั้งเชื้อ Vibrio spp. ก่อโรคขี้ขาวในกุ้งขาว (Litopenaeus vannamei)
Development of heat-stable Thai herbal extract product inhibiting Vibrio spp. causing white feces syndrome in white shrimp (Litopenaeus vannamei)
รายละเอียดโครงการ
| ปีงบประมาณ | 2564 |
| หน่วยงานเจ้าของโครงการ | |
| ลักษณะโครงการ | โครงการใหม่ |
| ประเภทโครงการ | โครงการเดี่ยว |
| ประเภทงานวิจัย | โครงการประยุกต์ |
| วันที่เริ่มโครงการวิจัย (พ.ศ.) | 1 ตุลาคม 2563 |
| วันที่สิ้นสุดโครงการวิจัย (พ.ศ.) | 30 กันยายน 2564 |
| วันที่ได้รับทุนวิจัย (พ.ศ.) | 1 ธันวาคม 2563 |
| ประเภททุนวิจัย | อื่นๆ |
| สถานะโครงการ | สิ้นสุดโครงการ(ส่งผลผลิตเรียบร้อยแล้ว) |
| เลขที่สัญญา | |
| เป็นโครงการวิจัยที่ใช้ในการจบการศึกษา | ไม่ใช่ |
| เป็นโครงการวิจัยรับใช้สังคม | ไม่ใช่ |
| บทคัดย่อโครงการ | การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรไทยทนความร้อนสูงซึ่งสามารถยับยั้ง เชื้อ Vibrio spp. สายพันธุ์ก่ออาการขี้ขาว และทดสอบประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ์ฯ ที่พัฒนาขึ้น โดยเริ่ม จากการพัฒนาสูตรสมุนไพรผสมจากสารสกัดพลู กระเจี๊ยบ ฝาง และน ้ามันตะไคร้ จ านวน 5 สูตรที่น าไป ผ่านความร้อน 121oC เป็นเวลา 15 นาที ทดสอบการยับยั้งเชื้อ V. parahaemolyticus, V. vulnificus และ V. alginolyticus ที่แยกจากกุ้งแสดงอาการขี้ขาว 50 ไอโซเลท พบว่าสารสกัดสมุนไพรผสมสูตรที่ 3 (MH3) มีประสิทธิภาพดีที่สุดในการควบคุมเชื้อ Vibrio spp. ก่ออาการขี้ขาว เมื่อทดสอบการยับยั้งการ เจริญเติบโตและการยับยั้งการสร้างไบโอฟิล์มของ MH3 ต่อเชื้อ Vibrio spp. 6 ไอโซเลท (ตัวแทนจาก เชื้อแบคทีเรียทั้ง 3 สปีชีส์ข้างต้น) พบว่าความเข้มข้นต ่าสุดที่ยับยั้งการเจริญเติบโต (MIC) และ ความ เข้มข้นต ่าสุดที่ฆ่าแบคทีเรีย (MBC) มีค่าเท่ากันที่ 1.562% โดยเมื่อติดตามการเจริญเติบโตของ Vibrio spp. ในอาหารเลี้ยงเชื้อผสมผลิตภัณฑ์สมุนไพรผสม MH3 ที่ความเข้มข้นเท่ากับ MIC พบว่าเชื้อ แบคทีเรียไม่สามารถเจริญเติบโดได้ และที่ความเข้มข้น MIC สามารถยับยั้งการสังเคราะห์ไบโอฟิล์มได้ มากกว่า 70% ซึ่งไม่แตกต่างอย่างมีนัยส าคัญ (P>0.05) กับยาปฏิชีวนะ Ceftriaxone สอดคล้องกับ ลักษณะทางสัณฐานวิทยาของเซลล์แบคทีเรียภายใต้กล้อง SEM ที่แสดงให้เห็นว่า MH3 ท าลายเซลล์ และยับยั้งการสร้างไบโอฟิล์ม คล้ายคลึงกับชุดที่ทดสอบด้วยยาปฏิชีวนะ นอกจากนี้จากผลการทดสอบ ประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ์ MH3 กับกุ้งที่เลี้ยงในระบบห้องปฏิบัติการ พบว่า MH3 ไม่ส่งผลเสีย หรือไม่ ท าให้กุ้งปฏิเสธการกิน ส าหรับการทดสอบเปรียบเทียบผลของ MH3 ในกุ้งขาวปกติที่กินอาหารควบคุม (Control) กินอาหารผสม MH3 (MH3) กุ้งขาวกินอาหารควบคุมที่ได้รับเชื้อ V. parahaemolyticus สาย พันธุ์ก่ออาการขี้ขาว (Vp) และกุ้งกินอาหารผสม MH3 และได้รับเชื้อ V. parahaemolyticus (Vp+MH3) III พบว่ากุ้งชุดทดลอง Vp+MH3 มีปริมาณเชื้อ Vp น้อยกว่าชุดที่กินอาหารปกติเพียงอย่างเดียว (P<0.05) โดยระดับการแสดงออกของยีนที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันในกุ้ง ได้แก่ ProPO LGBP และ Pen-3a ของกุ้งที่ได้รับเชื้อ Vp มีระดับสูงกว่ากุ้งชุด Vp+MH3 และกุ้งที่ไม่ได้รับเชื้อ (Control และ MH3) อย่างมี นัยส าคัญ (P<0.05) ในขณะที่นเอนไซม์ต้านอนุมูลอิสระที่เกี่ยวข้องกับระบบการป้องกันตัว ได้แก่ SOD CAT และ GPX มีการแสดงออกในชุด Vp+MH3 สูงกว่า ชุด Vp และกุ้งที่ไม่ได้รับเชื้ออย่างมีนัยส าคัญ (P<0.05) สอดคล้องกับลักษณะเนื้อเยื่อตับและตับอ่อนในชุด Vp+MH3 ที่แสดงให้เห็นการฟื้นตัวจากการ ถูกท าลายโดยเชื้อแบคทีเรีย นอกจากนี้ประชากรแบคทีเรียในล าไส้ของกุ้งทดลอง พบว่ากุ้งชุด Vp+MH3 สามารถควบคุมปริมาณสัดส่วนของเชื้อในกลุ่ม Vibrio ได้ดีกว่าเมื่อเทียบกับโครงสร้างประชากร แบคทีเรียของกุ้งกินอาหารปกติที่ได้รับเชื้อ Vp นอกจากนี้ผลการทดสอบประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ์ สมุนไพรผสม MH3 กับกุ้งที่เลี้ยงในบ่อดิน พบว่าผลิตภัณฑ์สมุนไพรผสม MH3 สามารถควบคุมเชื้อ Vibrio spp. ในตับและตับอ่อนของกุ้งได้ภายในระยะเวลา 5 วันหลังได้รับอาหารผสมผลิตภัณฑ์สมุนไพร ผสม MH3 ในปริมาณ 2% (v/w) ค าส าคัญ : สมุนไพรไทย, ผลิตภัณฑ์สมุนไพรผสม, ทนความร้อนสูง, เชื้อ Vibrio spp., อาการขี้ขาว, กุ้งขาว |
| รายละเอียดการนำไปใช้งาน | |
| เอกสาร Final Paper(s) |
|
ทีมวิจัย
| ที่ | นักวิจัย | หน่วยงาน | ตำแหน่งในทีม | การมีส่วนร่วม (%) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | ดร. กิตติชนม์ อุเทนะพันธุ์ | คณะเกษตรศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย วิทยาเขตนครศรีธรรมราช | หัวหน้าโครงการ | 60 |
| 2 | นิอร จิรพงศธรกุล | คณะเกษตรศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย วิทยาเขตนครศรีธรรมราช | ผู้ร่วมวิจัย | 40 |