ยกระดับความสามารถชุมชนในการบริหารจัดการน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภค และด้านการเกษตรกรรมด้วยนวัตกรรมเทคโนโลยี IoT ร่วมกับกระบวนการมีส่วนร่วมภาคประชาชน พื้นที่อำเภอโคกโพธิ์ จังหวัดปัตตานี

Enhance community capacity to water management for consumption and agriculture with IoT technology innovation in conjunction with the public participation process: A case study of Khok Pho District, Pattani Province.

รายละเอียดโครงการ

ปีงบประมาณ	2566
หน่วยงานเจ้าของโครงการ
ลักษณะโครงการ	โครงการใหม่
ประเภทโครงการ	โครงการเดี่ยว
ประเภทงานวิจัย	โครงการวิจัยและพัฒนา
วันที่เริ่มโครงการวิจัย (พ.ศ.)	1 ตุลาคม 2565
วันที่สิ้นสุดโครงการวิจัย (พ.ศ.)	30 กันยายน 2566
วันที่ได้รับทุนวิจัย (พ.ศ.)	1 พฤศจิกายน 2565
ประเภททุนวิจัย	ทุน ววน.
สถานะโครงการ	สิ้นสุดโครงการ(ส่งผลผลิตเรียบร้อยแล้ว)
เลขที่สัญญา
เป็นโครงการวิจัยที่ใช้ในการจบการศึกษา	ไม่ใช่
เป็นโครงการวิจัยรับใช้สังคม	ไม่ใช่
บทคัดย่อโครงการ	งานวิจัยการยกระดับการบริหารจัดการน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภค และด้านการเกษตรกรรมด้วยนวัตกรรมเทคโนโลยี IoT ร่วมกับกระบวนการมีส่วนร่วมภาคประชาชน พื้นที่อำเภอโคกโพธิ์ จังหวัดปัตตานี ดำเนินการประเมินปริมาณความต้องการใช้น้ำจริงจากแบบจำลองสมดุลน้ำในพื้นที่ร่วมกับปริมาณการส่งน้ำที่เหมาะสม ด้วยนวัตกรรม IoT เพื่อให้ทราบถึงปริมาณการสูญเสียของน้ำของประปาภูเขา ในพื้นที่ศึกษา เพื่อทำให้เกิดความมั่นคงในการใช้น้ำของประชานในพื้นที่ โดยจะใช้กระบวนการมีส่วนร่วมภาคประชาชนในพื้นที่ในการวางแผนและแก้ปัญหา สร้างธรรมนูญการใช้น้ำโดยเน้นการพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน ร่วมแบ่งปันการใช้น้ำร่วมกัน เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่กัน โดยจะน้อมนำหลักการทรงงานของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร รัชกาลที่ 9 จำเป็นที่จะต้องมีการส่งเสริมให้ชุมชนมีความรู้ ความเข้าใจ สังคม/ชุมชนมีความอบอุ่น เอื้ออาทรและพึ่งตนเองอย่างยั่งยืนในที่สุด โดยการระเบิดจากภายใน สร้างภูมิคุ้มกัน จนสามารถพึ่งพาตนเองได้ โดยการดำเนินการได้ ดำเนินการพัฒนานวัตกรรมการบริหารจัดการน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภค และด้านการเกษตรกรรมด้วยนวัตกรรมเทคโนโลยี IoT โดยการติดตั้งเครื่องวัดอัตราการไหล ทั้งสิ้นจำนวน 8 แห่ง เครื่องวัดปริมาณน้ำฝน จำนวน 1 แห่ง วิเคราะห์การสูญเสียของน้ำต้นทุนด้วยการควบคุมการส่งน้ำตามความจำเป็นจากแบบจำลองสมดุลน้ำและแบบจำลองการไหลในท่อ เพิ่มขีดความสามารถชุมชนในการบริหารจัดการน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภคและด้านการเกษตรกรรม รวมถึงการสร้างระบบแจ้งเตือนค่าคุณภาพน้ำของประปาภูเขาเพื่อการอุปโภคของประชาชน ตำบลทรายขาว และตำบลปากล่อ อำเภอโคกโพธิ์ จังหวัดปัตตานี ผลการวิเคราะห์สมดุลน้ำ พบว่าในพื้นที่ หมู่ที่ 1 บ้านใหญ่, หมู่ที่ 2 บ้านหลวงจันทร์, หมู่ที่ 3 บ้านทรายขาวออก และ หมู่ที่ 5 บ้านทรายขาวตก ตำบลทรายขาว อำเภอโคกโพธิ์ จังหวัดปัตตานี มีโอกาสจะเกิดภาวะวิกฤตการขาดแคลนน้ำในพื้นที่ ในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ ถึงเดือนเมษายน และมีแนวโน้มที่จะเกิดภาวะขาดแคลนน้ำเพิ่มมากขึ้นเนื่องจากเกษตรกรมีการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินเป็นพื้นที่สวนทุเรียนเพิ่มขึ้น ส่วนพื้นที่อื่นมีโอกาสเกิดการขาดแคลนน้ำในระดับน้อย แต่หากมีการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ในการทำสวนทุเรียนเพิ่มมากขึ้นก็จะมีโอกาสขาดแคลนน้ำได้เช่นกัน โดยมีแนวทางในการบริหารจัดการน้ำคือ สร้างแหล่งเก็บกักน้ำสำรองในพื้นที่ หรือขุดสระเก็บน้ำไว้ในสวนทุเรียน เนื่องจากในช่วงฤดูฝนมีปริมาณน้ำเข้ามามาก หรือก่อนสิ้นฤดูฝนจะต้องมีการเริ่มเก็บกักน้ำไว้ในสระน้ำให้ได้มากที่สุด ให้มีการแบ่งน้ำกันใช้และมีการจัดสรรน้ำโดยใช้ข้อมูลอัตราการไหลในท่อร่วมกับการมีส่วนร่วมกันทุกภาคส่วน จัดให้มีการสร้างกลุ่มผู้ใช้น้ำและมีการจัดทำข้อกำหนดในการใช้น้ำร่วมกัน และติดตามข้อมูลอัตราการไหล ต้องรักษาระดับน้ำในสระให้มีความลึกจากผิวน้ำถึงระดับปากท่อส่งต้องไม่ต่ำกว่าเกณฑ์กำหนด
รายละเอียดการนำไปใช้งาน	ทางคณะวิจัย ได้ติดตั้งระบบติดตามค่าอัตราการไหลของน้ำในพื้นที่ตำบลทรายขาว และตำบลปากล่อ อำเภอโคกโพธิ์ จังหวัดปัตตานี ทั้งหมด 8 จุดติดตั้ง และเครื่องวัดปริมาณน้ำฝน 1 จุดติดตั้ง โดยแสดงผลผ่านช่องทาง Application Line เพื่อให้ผู้ใช้งานสามารถติดตามสถานการณ์ใช้น้ำในพื้นที่ได้แบบเรียลไทม์ ประกอบด้วย ค่าอัตราการไหลของน้ำ ค่าอัตราการไหลสะสมรายวัน ค่าอัตราการไหลสะสมรายเดือน จากผลการวิเคราะห์สมดุลน้ำ พบว่าในพื้นที่ หมู่ที่ 1 บ้านใหญ่, หมู่ที่ 2 บ้านหลวงจันทร์, หมู่ที่ 3 บ้านทรายขาวออก และ หมู่ที่ 5 บ้านทรายขาวตก ตำบลทรายขาว อำเภอโคกโพธิ์ จังหวัดปัตตานี มีโอกาสจะเกิดภาวะวิกฤตการขาดแคลนน้ำในพื้นที่ ในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ ถึงเดือนเมษายน และมีแนวโน้มที่จะเกิดภาวะขาดแคลนน้ำเพิ่มมากขึ้นเนื่องจากเกษตรกรมีการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินเป็นพื้นที่สวนทุเรียนเพิ่มขึ้น เนื่องจากราคาทุเรียนทรายขาวมีราคาสูงขึ้นและมีการทำสวนทุเรียนออกผลิตนอกฤดูกาลเพิ่มขึ้น ส่วนพื้นที่อื่นมีโอกาสเกิดการขาดแคลนน้ำในระดับน้อย แต่หากมีการเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ในการทำสวนทุเรียนเพิ่มมากขึ้นก็จะมีโอกาสขาดแคลนน้ำได้เช่นกัน มีแนวทางในการบริหารจัดการน้ำดังนี้ สร้างแหล่งเก็บกักน้ำสำรองในพื้นที่ หรือขุดสระเก็บน้ำไว้ในสวนทุเรียน เนื่องจากในช่วงฤดูฝนมีปริมาณน้ำเข้ามามาก หรือก่อนสิ้นฤดูฝนจะต้องมีการเริ่มเก็บกักน้ำไว้ในสระน้ำให้ได้มากที่สุด ให้มีการแบ่งน้ำกันใช้และมีการจัดสรรน้ำโดยใช้ข้อมูลอัตราการไหลในท่อร่วมกับการมีส่วนร่วมกันทุกภาคส่วน จัดให้มีการสร้างกลุ่มผู้ใช้น้ำและมีการจัดทำข้อกำหนดในการใช้น้ำร่วมกัน และติดตามข้อมูลอัตราการไหล ต้องรักษาระดับน้ำในสระให้มีความลึกจากผิวน้ำถึงระดับปากท่อส่งต้องไม่ต่ำกว่าเกณฑ์กำหนด ด้านนโยบาย เกษตรอำเภอโคกโพธิ์ องค์การบริหารส่วนตำบลทรายขาว, องค์การบริหารส่วนตำบลปากล่อ ได้นำผลลัพธ์จากงานวิจัยวัดค่าอัตราการไหลของน้ำในท่อในแต่ละสายในพื้นที่ติดตั้ง ไปใช้ในการกำหนดนโยบายในระดับหน่วยงาน โดยผ่านกระบวนการจัดประชุมเพื่อหาแนวทางการแก้ไขปัญหาการขาดแคลนน้ำในพื้นที่อำเภอโคกโพธิ์ จังหวัดปัตตานี ด้านสังคม กลุ่มเกษตรกรตำบลทรายขาว กลุ่มเกษตรกรตำบลปากล่อ กลุ่มผู้ใช้น้ำ และหน่วยงานภาครัฐในพื้นที่ ได้ทราบถึงปริมาณการสูญเสียของน้ำในเส้นท่อส่งน้ำว่าตำแหน่งใดมีการใช้น้ำปริมาณมาก สามารถใช้ข้อมูลในการบริหารจัดการน้ำเพื่อเกษตรกรรมในพื้นที่ของตนเองได้ ด้านเศรษฐกิจ ลดมูลค่าความเสียหายที่เกิดจากการขาดแคลนน้ำในการอุปโภคบริโภค และเกษตรกรรม ซึ่งมีผลผลิตที่สำคัญคือทุเรียนทรายขาว ที่มีชื่อเสียงและเป็น OTOP ของจังหวัดปัตตานี ได้ไม่น้อยกว่า 50% จากความเสียหายที่เกิดขึ้นในอดีต (โดยพื้นที่ทุเรียนตำบลทรายขาว และตำบลปากล่อ จำนวน 1,481 ไร่ มีความมั่นคงด้านการใช้น้ำมากยิ่งขึ้น) ด้านวิชาการ สามารถต่อยอดงานวิจัยไปสู่งานวิจัยที่มีความซับซ้อนมากยิ่งขึ้น และสามารถขยายผลการแก้ปัญหาสู่พื้นที่อื่น และการดำเนินงานในพื้นที่สามารถยึดหลักทางวิชาการได้ ทราบถึงปริมาณการสูญเสียของน้ำในท่อเส้นน้ำว่าตำแหน่งใดมีการใช้น้ำปริมาณมาก สามารถใช้เทคโนโลยีและนวัตกรรมอย่างชาญฉลาด และประยุกต์ใช้ความรู้ไปใช้ในการเปลี่ยนแปลงและจัดการปัญหาในชุมชน จนพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืน
เอกสาร Final Paper(s)	-

ทีมวิจัย

หัวหน้าโครงการ

ที่	นักวิจัย	หน่วยงาน	ตำแหน่งในทีม	การมีส่วนร่วม (%)
1	ณัฐพล แก้วทอง	คณะวิศวกรรมศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย สงขลา	หัวหน้าโครงการ	35
2	นเรศ ขวัญทอง	คณะวิศวกรรมศาสตร์และเทคโนโลยี ราชมงคลศรีวิชัย วิทยาเขตตรัง	ผู้ร่วมวิจัย	10
3	ผศ. ชยณัฐ บัวทองเกื้อ	วิทยาลัยเทคโนโลยีอุตสาหกรรมและการจัดการ ราชมงคลศรีวิชัย วิทยาเขตนครศรีธรรมราช	ผู้ร่วมวิจัย	15
4	ต่อลาภ การปลื้มจิตร	คณะวิศวกรรมศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย สงขลา	ผู้ร่วมวิจัย	10
5	ดร. สหพงศ์ สมวงค์	คณะวิศวกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์	ผู้ร่วมวิจัย	20
6	ธนากร อินทสุทธิ์	คณะวิศวกรรมศาสตร์ ราชมงคลศรีวิชัย สงขลา	ผู้ร่วมวิจัย	10

โครงการวิจัย

รายละเอียดโครงการ

ทีมวิจัย