โครงการวิจัย

พัฒนาศักยภาพการผลิตลูกหอยนางรมระยะกึ่งวัยรุ่นในบ่อดินเพื่อเพิ่มผลผลิตสู่เกษตรกร

ผู้เลี้ยงสัตว์น้ำชุมชนชายฝั่ง จังหวัดตรัง

สุพัชชา ชูเสียงแจ้ว¹ สุวัจน์ ธัญรส² วรวุฒิ เกิดปราง¹

และกัตตินาฏ สกุลสวัสดิพันธ์²

บทคัดย่อ

          การพัฒนาศักยภาพการผลิตลูกหอยนางรมระยะกึ่งวัยรุ่นในบ่อดินเพื่อเพิ่มผลผลิตสู่เกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์น้ำชุมชนชายฝั่ง จังหวัดตรัง ดำเนินการนำผลผลิตหอยนางรมจากโรงเพาะฟักและอนุบาลต่อในระบบทุ่นลอยน้ำในบ่อดินจนมีขนาด 3-4 เซนติเมตร กระจายสู่เกษตรกรผู้เลี้ยงหอยนางรม จำนวน 4 พื้นที่ในชุมชนชายฝั่ง จังหวัดตรัง ได้แก่ พื้นที่บ้านแหลม เกาะลิบง บ้านแหลมมะขามและบ้านแหลมไทร เพื่อเป็นการส่งเสริมการเลี้ยงหอยนางรมด้วยตะกร้าพลาสติกต้นแบบ และติดตามการเลี้ยงหอยนางรมของเกษตรกรทุกเดือน เป็นระยะเวลา 3 เดือน เพื่อเป็นข้อมูลเบื้องต้นในการเลี้ยงหอยนางรมของแต่ละชุมชน โดยพบว่าตลอดระยะเวลาในการเลี้ยงหอยนางรมในพื้นที่ชุมชนแหลมมะขามมีอัตราการเจริญเติบโตด้านความยาวและความกว้างเปลือกดีที่สุด อัตราการเจริญเติบโตจำเพาะ พบว่า ลูกหอยนางรมที่เลี้ยงในพื้นที่บ้านเกาะลิบงมีอัตราการเจริญเติบโตดีที่สุด และอัตราการรอดพบว่าทั้ง 3 พื้นที่ไม่มีความแตกต่างกัน (P>0.05) มีค่าระหว่าง 89.50-93.50 เปอร์เซ็นต์ โดยพื้นที่ชุมชนบ้านแหลมมีอัตราการรอดสูงที่สุด คุณภาพน้ำบริเวณแหล่งเลี้ยงทั้ง 4 ชุมชน ระยะเวลาที่ดำเนินการศึกษาพบว่า อุณหภูมิน้ำ 29.0-34.0 องศาเซลเซียส  ความเค็ม 11.0-33.0 พีพีที ปริมาณแอมโมเนีย 0.023-0.154 มิลลิกรัมต่อลิตร ปริมาณไนไตรท์ 0.048-0.100 มิลลิกรัมต่อลิตร และปริมาณสารและความโปร่งแสงอยู่ในช่วง 30-70 เซนติเมตรเป็นค่าที่มีความเหมาะสมต่อการเลี้ยงสัตว์น้ำชายฝั่ง

ความหนาแน่นเฉลี่ยรวมของแพลงก์ตอนพืชที่พบในบริเวณบริเวณชุมชนชายฝั่งที่เลี้ยงหอยนางรมระยะกึ่งวัยรุ่น พบว่า แพลงก์ตอนพืชมีความหนาแน่นเปลี่ยนแปลงไปในแต่ละเดือนของแต่ละสถานี บริเวณแหลมไทรในเดือนกรกฎาคม มีกลุ่มไดอะตอมเป็นกลุ่มที่มีความหนาแน่นสูงสุด มากกว่าร้อยละ 94 ในเดือนมิถุนายน พบ กลุ่มไดโนแฟลกเจลเลตมีความหนาแน่นสูงกว่ากลุ่มอื่น คิดเป็นสัดส่วนมากกว่า 70% ของความหนาแน่นของแพลงก์ตอนพืชทั้งหมด

ต้นทุนและความคุ้มค่าเศรษฐศาสตร์หลังดำเนินโครงการในการเพาะเลี้ยงหอยนางรมขนาด 4 เซนติเมตร ถึงขนาดตลาด พบว่าทั้ง 4 ชุมชน มีค่า ROI เพิ่มสูงขึ้นเป็นหลายเท่าตัวเมื่อเทียบกับ ROI ก่อนเริ่มโครงการ ซึ่งต้นทุนคงที่ไม่เป็นเงินสดพบว่าเป็นค่าเสื่อมราคาเครื่องมือและอุปกรณ์มากกว่า 90 เปอร์เซ็นต์ และมีค่าต้นทุนผันแปรที่สำคัญคือ ค่าลูกพันธุ์หอยนางรม นอกจากปัจจัยที่สำคัญต่อการเพิ่มขึ้นของ ROI เนื่องจากชุมชนมีการปรับเปลี่ยนรูปแบบการเลี้ยงมาเป็นการเลี้ยงด้วยตะกร้าพลาสติก ซึ่งสามารถเลี้ยงได้หลายเท่าตัวต่อพื้นที่เลี้ยง 16 ตารางเมตร รวมทั้งชุมชนมีการจัดการ ทั้งการทำความสะอาด การคัดแยกขนาด ปรับระดับความหนาแน่นของหอยนางรมตามระยะเวลาการเลี้ยงที่เหมาะสม ซึ่งส่งผลให้อัตราการรอดตายของหอยนางรมที่เลี้ยงหอยค่อนข้างสูงเมื่อเทียบการเลี้ยงในรูปแบบเดิมที่มีการจัดการค่อนข้างน้อย

 ¹อาจารย์ สาขาเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำและผลิตภัณฑ์ประมง คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีประมง   

             มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย อ.สิเกา จ.ตรัง 

  ²อาจารย์ สาขาวิทยาศาสตร์ทางทะเลและสิ่งแวดล้อม คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีประมง   

             มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย อ.สิเกา จ.ตรัง  

• -